Choroby zawodowe

Zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym, z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych można uzyskać zasiłek chorobowy, jednorazowe odszkodowanie, rentę i dodatek do świadczeń rentowych.

ZASIŁEK CHOROBOWY z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje ubezpieczonemu, którego niezdolność do pracy spowodowana została chorobą zawodową, niezależnie od okresu podlegania temu ubezpieczeniu. Jest wypłacany w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, którą stanowi kwota będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe.

ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Jest wypłacane w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru.

ZASIŁEK WYRÓWNAWCZY przysługuje ubezpieczonemu będącemu pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

JEDNORAZOWE ODSZKODOWANIE przysługuje ubezpieczonemu, który wskutek choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, a także członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek choroby zawodowej. Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Jednorazowe odszkodowanie w okresie od 1 kwietnia 2004 roku do 31 marca 2005 roku przysługuje w wysokości 17 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, tj. 374 zł. Stopień uszczerbku na zdrowiu oraz jego związek z chorobą zawodową, niezdolność do pracy oraz jej związek z chorobą zawodową, a także związek śmierci ubezpieczonego z chorobą zawodową ustala lekarz orzecznik ZUS.
W przepisach jest również mowa o świadczeniach długoterminowych: rencie z tytułu niezdolności do pracy lub rencie szkoleniowej, a w razie śmierci ubezpieczonego – rencie rodzinnej dla członków rodziny, dodatku do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej oraz dodatku pielęgnacyjnym. Świadczenia te przysługują niezależnie od długości okresu ubezpieczenia wypadkowego oraz bez względu na datę powstania niezdolności do pracy spowodowanej chorobą zawodową, czyli również po upływie 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia.

RENTA SZKOLENIOWA przysługuje ubezpieczonemu w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną chorobą zawodową. Nie może być niższa niż 100 proc. podstawy jej wymiaru. Przysługuje na okres 6 miesięcy z możliwością przedłużenia na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego, nie dłużej jednak niż o dalsze 30 miesięcy.

Ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy wskutek choroby zawodowej przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy – stała lub okresowa. Nie może być ona niższa niż 80 proc. podstawy jej wymiaru dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy i 60 proc. podstawy jej wymiaru dla osoby częściowo niezdolnej do pracy.
WYPADKOWA RENTA RODZINNA przysługuje po ubezpieczonym lub renciście, który zmarł wskutek następstw choroby zawodowej. Uprawnieni do niej są: małżonek, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, przysposobione, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej oraz rodzice. Renta rodzinna przysługuje w wysokości:
* 85% świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba
* 90 proc. świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby
* 95 proc. świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są trzy lub więcej osób.

Ze środków funduszu wypadkowego pokrywane są koszty skutków chorób zawodowych związane ze świadczeniami zdrowotnymi z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych, na które ubezpieczony został skierowany przez lekarza orzecznika na wniosek lekarza prowadzącego, nierefundowanych na podstawie odrębnych przepisów.

Do wniosku o przyznanie prawa do świadczeń powinny być dołączone odpowiednie dokumenty, a w szczególności decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej i zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką znajduje się ubezpieczony. ZUS na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej wydaje stosowną decyzję, od której przysługuje odwołanie.

Świadczenia długoterminowe realizowane są w terminie 30 dni od daty prawomocnego orzeczenia, natomiast jednorazowe odszkodowania w terminie 30 dni od daty dnia wydania decyzji.

Fakty i liczby

* Według danych z 2003 roku (nowszych jeszcze nie opublikowano), do najczęściej rozpoznawanych chorób zawodowych w Polsce należały przewlekłe schorzenia narządu głosu. Stanowiły one 25 proc. wszystkich chorób zawodowych, a rozpoznano je u 1.100 osób, głównie nauczycieli. Za nimi uplasowały się pylice płuc – 809 przypadków, z czego 502 rozpoznane u górników, zawodowe uszkodzenie słuchu – 738, choroby zakaźne i pasożytnicze – 550, choroby skóry – 190 oraz choroba wibracyjna – 164.

* Na choroby zawodowe zapadają najczęściej mieszkańcy województw: śląskiego (106 chorób na 100 tys. zatrudnionych), lubelskiego (92,6 na 100 tys.),
małopolskiego (62,7 na 100 tys.), wielkopolskiego (56 na 100 tys.).