Tajemnice oka

ADAPTACJA – zdolność oka do widzenia przy różnym natężeniu światła. Ludzkie oko ma bardzo dużą zdolność adaptacyjną, dzięki czemu dobrze widzimy zarówno w dzień, przy pełnym oświetleniu, jak i przy świetle gwiazd. Zawdzięczamy to światłoczułym komórkom siatkówki, tzw. pręcikom, w których znajduje się barwnik zwany purpurą wzrokową.

>AKOMODACJA, inaczej nastawność oka – zdolność oka pozwalająca na uzyskanie na siatkówce ostrego obrazu zarówno przedmiotów odległych, jak i bliskich. Zawdzięczamy to sprężystości soczewki oka, która po zwolnieniu połączonych z jej brzegiem wiązadeł usiłuje przybrać kształt zbliżony do kulistego, zwiększając w ten sposób zdolność skupiania promieni świetlnych.

>ASTYGMATYZM, inaczej niezborność rogówkowa – wada wzroku, polegająca na zniekształceniu widzenia wskutek niesymetryczności rogówki oka. Jeżeli promień krzywizny rogówki oka w płaszczyźnie pionowej jest inny niż w płaszczyźnie poziomej, to promienie świetlne padające na różne częci rogówki załamywane są w różnym stopniu. Z tego powodu obraz widziany przez astygmatyka jest nieostry.

>DIOPTRIA – jednostka mocy optycznej. Oznacza się ją symbolem 1 dpt. lub 1D.

>HYPEROPIA, inaczej nadwzroczność – wada refrakcyjna oka, będąca wynikiem zbyt małych rozmiarów gałki ocznej lub niewystarczającej siły łamiącej układu optycznego oka. Żeby dobrze zobaczyć przedmiot, dalekowidz musi
go odsunąć od oczu. Nadwzroczność koryguje się okularami lub soczewkami kontaktowymi, których moc podaje się w dioptriach ze znakiem plus.

>KONWERGENCJA – zdolność oczu do śledzenia obserwowanego przedmiotu poprzez zmianę położenia gałek ocznych. Dzięki niej człowiek może określać swoją odległość od przedmiotu.

>KURZA ŚLEPOTA – zaburzenia adaptacji polegające na tym, że chory źle widzi w słabym świetle, co uwidacznia się najbardziej po zachodzie słońca.
>MYOPIA, inaczej krótkowzroczność – wada refrakcyjna oka, będąca wynikiem zbyt dużych rozmiarów gałki ocznej lub zbyt dużej siły łamiącej układu optycznego oka. Żeby dobrze zobaczyć przedmiot, krótkowidz przysuwa go bliżej oczu. Potrzebuje okularów lub soczewek kontaktowych, których moc podaje się w dioptriach ze znakiem minus.

>MROCZKI – częściowe braki pola widzenia.

>OCZOPLĄS – kombinacja ruchów szybkich i powolnych (w przeciwnych kierunkach) wykonywanych przez oko w celu śledzenia poruszającego się przedmiotu. W wyniku uszkodzenia móżdżku i narządu równowagi może powstać oczopląs patologiczny.

>OSTROŚĆ WZROKU – zdolność odróżnienia dwóch bardzo blisko siebie położonych punktów jako odrębnego wrażenia. Do badania ostrości wzroku na odległość i z bliska służą specjalne tablice, na których umieszczone są liczby, litery, rysunki przedmiotów i zwierząt lub powszechnie znanych symboli.
>POLE WIDZENIA – wycinek otoczenia widziany przez nieporuszające się oko przy ustalonej pozycji głowy.

>PLAMKA ŻÓŁTA – najważniejsza część siatkówki, zbudowana z elementów światłoczułych (czopków).
Patrząc na jakiś przedmiot ustawiamy odruchowo gałki oczne tak, aby jego obraz padał na część plamkową siatkówki, najbardziej wrażliwą na bodźce świetlne. Im dalej od plamki, tym słabsza jest zdolność ostrego widzenia, co jest związane z inną budową obwodowych części siatkówki.

>PRESBYOPIA, inaczej starczowzroczność – pogarszanie się wzroku z biegiem lat (od ok. 40. roku życia) w wyniku zmniejszenia elastyczności soczewki i zdolności akomodacyjnej oka.

>PSEUDOMRUGNIĘCIE – efekt pojawiający się zwykle podczas pracy przy komputerze. Obserwowanie monitora i klawiatury bez znaczącej zmiany położenia głowy powoduje częściowe przymykanie powiek odbierane przez mózg jako mrugnięcie, choć tak naprawdę do niego nie doszło.