Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Kalendarium

Tomasz Borówka, Ryszard Parka
1526 Ferdynand Habsburg, brat cesarza Karola przejmuje władzę w Czechach. Po koronacji, rok później miasto Wrocław i śląscy książęta składają mu hołd. 1527-29 Próba założenia uniwersytetu luterańskiego w Legnicy ...

1526 Ferdynand Habsburg, brat cesarza Karola przejmuje władzę w Czechach. Po koronacji, rok później miasto Wrocław i śląscy książęta składają mu hołd.

1527-29 Próba założenia uniwersytetu luterańskiego w Legnicy przez księcia Fryderyka II.

1528 Książę opolski Jan II wydaje ustawę górniczą (tzw. „Ordunek górny”), regulującą prawo górnicze w księstwie opolskim i raciborskim.

1532 Ze śmiercią Jana II wygasa opolska linia Piastów. Spadek po Janie, czyli większość Górnego Śląska, obejmuje książę karniowski Jerzy Hohenzollern.
Wydanie „Porządku kościelnego” w księstwie karniowskim. Akt ten, oparty na artykułach teologa protestanckiego Melanchtona (czyli wyznaniu augsburskim), formułował zasady organizacyjne lokalnego kościoła luterańskiego.

1534 „Porządki kościelne” otrzymują księstwa brzeskie, legnickie, oleśnickie i ziębickie.
Rozruchy wśród górników w Tarnowskich Górach.

1535 Ferdynand Habsburg zakazuje przyjmowania na Śląsku wygnanych z Niemiec i Moraw anabaptystów.

1537 Piastowie brzesko-legniccy zawierają układ o wzajemnym dziedziczeniu z Hohenzollernami.

1540 Wprowadzenie protestantyzmu jako religii panującej w księstwie cieszyńskim (Wacław III).

1541 Ferdynand Habsburg wydaje edykt zakazujący sekularyzowania dóbr kościelnych i wprowadzania nowinek religijnych.

1545-63 Obrady soboru trydenckiego. Sformułowanie programu reformy Kościoła katolickiego. Początek (umowny) kontrreformacji.

1547 Po rozbiciu protestanckiej Ligi Szmalkaldzkiej w Rzeszy Ferdynand wydaje liczne zarządzenia wymierzone w luteran, przy okazji umacniające jednak władzę cesarską nad Śląskiem. M.in. zabrania się braciom czeskim i anabaptystom wyjazdu za granicę, wprowadza się jednolitą monetę, zamyka drukarnie. Niektóre miasta zostają obłożone kontrybucjami.

1547 Umiera książę Fryderyk II brzesko-legnicki, ważny zwolennik reformacji.

1551 Ferdynand Habsburg usuwa z tronu księcia legnickiego Fryderyka III.

1552 Habsburgowie przekazują księstwo żagańskie Jerzemu Fryderykowi Hohenzollernowi, a księstwo opolsko-raciborskie Izabeli Zapolya i jej synowi, Janowi Zygmuntowi (w zamian za zrzeczenie się roszczeń do tronu węgierskiego). W roku 1556 księstwo wraca do Hohenzollernów, a w 1558 przejmują je Habsburgowie.

1555 Pokój w Augsburgu kończy wojny religijne w Rzeszy. Przyjęcie zasady „cuius regio, eius religio”, w myśl której religią obowiązującą w państwie miała być religia panującego.

1557 Powstanie tzw. kamery śląskiej, czyli urzędu państwowego odpowiedzialnego za ściąganie podatków i sprawującego w dzielnicy władzę sądowniczą. Kamera śląska podlegała bezpośrednio kamerze cesarskiej.

1569 Po wykupie od czeskiego rodu Podiebradów księstwa ziębickiego przez stany i mieszczan księstwo to podporządkowuje się Habsburgom.

1577 Zostaje wydana pierwsza dla Śląska królewska ordynacja górnicza.

1581 Książę legnicki Henryk XI (w latach 1573 i 1574 kandydat do tronu polskiego) oblężony przez wojska biskupa wrocławskiego Marcina Gerstmanna (reprezentującego cesarza, któremu Henryk nie chciał złożyć hołdu). Książe kapituluje po stawieniu symbolicznego oporu, cesarz więzi go i przekazuje jego księstwo bratu Fryderykowi IV. Henryk ucieka i chroni się w Polsce (zm. 1588). Misja jezuicka rozpoczyna działalność na Śląsku.

1588 Wojna o tron polski z udziałem Habsburgów. Elekcja kończy się wyborem dwóch kandydatów: Zygmunta Wazy i arcyksięcia Maksymiliana Habsburga. Wojska Maksymiliana zostają odparte spod Krakowa i następnie rozbite pod Byczyną na Śląsku przez hetmana Jana Zamoyskiego, a sam arcyksiążę wpada w niewolę.

1589 Układ bytomsko-będziński zamyka konflikt i normuje stosunki polsko-austriackie, zobowiązując Maksymiliana do wyrzeczenia się roszczeń do korony polskiej.

1598 Krótkie rządy księcia siedmiogrodzkiego Zygmunta Batorego w księstwie opolsko-raciborskim (w myśl układu z Rudolfem Habsburgiem z roku 1597 Zygmunt otrzymał to księstwo oraz dożywotnią rentę w zamian za zrzeczenie się władzy nad Siedmiogrodem).

1607 Zajęcie Opawy przez wojska cesarskie. Usunięcie z miasta duchownych protestanckich i zamknięcie protestanckich kościołów.

1608 Biskup wrocławski Karol Habsburg narzuca poddanym swego księstwa nakaz wyznawania katolicyzmu.

1609 Rudolf II wydaje tzw. „list majestatyczny” dla Śląska, gwarantujący wszystkim stanom wolność wyznania (list nie obejmuje kalwinów), szlachcie i miastom królewskim – swobodę budowy szkół i kościołów. Na straży przestrzegania wolności wyznaniowej mają stać tzw. defensorzy. Starostą generalnym Śląska może być odtąd świecki książę (wcześniej był nim zawsze biskup wrocławski).

1610 Książę cieszyński Adam Wacław porzuca wyznanie luterańskie przechodząc na katolicyzm.

1611-14 Na religię kalwińską przechodzą: książę brzeski Jan Chrystian, książę legnicki Jerzy Rudolf, książę karniowski Jan Jerzy Hohenzollern, panowie von Schönau z państwa bytomskiego.
1617 Książę Adam Wacław starostą generalnym Śląska.

1618
Stany śląskie popierają antyhabsburskie powstanie w Pradze. Sformowanie armii (pod wodzą Jana Jerzego Hohenzollerna) dla pomocy Czechom w walce z cesarzem Ferdynandem. Bunt Czech jest początkiem wojny trzydziestoletniej.

1619 Stany Śląska, stojąc u boku stanów Czech, Moraw i Łużyc, detronizują Ferdynanda i dynastię Habsburgów, obierając królem księcia Palatynatu Fryderyka. Powstaje śląski rząd krajowy z księciem brzeskim Janem Chrystianem na czele.

1620 Spustoszenie księstwa opolsko-raciborskiego przez polskich lisowczyków (w służbie Habsburgów). Miażdżąca klęska Czechów w bitwie pod Białą Górą. Upadek powstania w Czechach i bezwzględne represje wobec protestantów. Król Fryderyk na krótko chroni się we Wrocławiu, po czym wyjeżdża do Rzeszy. W dalszych działaniach wojennych podczas wojny trzydziestoletniej Wrocław pozostaje neutralny.

1621 Ugoda cesarza Ferdynanda ze stanami śląskimi (akord drezdeński). Śląsk wyrzeka się wspierania nieprzyjaciół cesarza i musi zapłacić kontrybucję (300 000 guldenów). Ferdynand potwierdza „List majestatyczny” i ogłasza amnestię. Nie obejmuje ona Jana Jerzego Hohenzollerna, skazanego na banicję i pozbawionego księstwa karniowskiego. Zakon krzyżacki nabywa rejon Bruntalu.

1622 Upadek Kłodzka, ostatniego punktu oporu protestantów na Śląsku.

1626 Wojska obozu protestanckiego pod dowództwem Ernesta Mansfelda i księcia sasko-weimarskiego Jana Ernesta wkraczają na Śląsk.

1627 Złupienie Pszczyny, Żor, Rybnika, Bytomia, Koźla, Strzelec Opolskich, Głogówka, Prudnika. Dolny Śląsk pustoszony przez cesarskie wojska Albrechta Wallensteina. Wallenstein uzyskuje księstwo żagańskie.

1627-30 Przybierające na sile i całkowicie łamiące zasady akordu drezdeńskiego represje antyprotestanckie na Śląsku. Emigracja licznych protestantów do Polski i na Łużyce.

1628-30 Pełna, bezwzględna rekatolicyzacja hrabstwa kłodzkiego.

1632 Na Śląsk wkraczają protestanckie armie: szwedzka, brandenburska i saska. Zdobycie przez nie Głogowa. Wojska cesarskie pobite w bitwie pod Ścinawą. Szwedzi i Sasi zajmują wyspy Piasek i Ostrów Tumski pod Wrocławiem, lecz nie samo miasto.

1633 Wallenstein odbija utracone wcześniej Głogów, Legnicę, Lubin, Chojnów, Złotoryję, Ścinawę. Katastrofalna epidemia dżumy.

1634 Zamordowanie Wallensteina, spiskującego z obozem protestanckim. Zawiązanie konfederacji stanów śląskich pod kierownictwem księcia brzeskiego Jana Chrystiana oraz pod kuratelą elektora saskiego Jana Jerzego I. Konfederacja ma prawa ściągania podatków i bicia monety, a jej wojska walczą u boku armii protestanckich.

1635 Saksonia i Brandenburgia zawierają w Pradze pokój z cesarzem. Osamotnione stany śląskie podporządkowują się Ferdynandowi.

1639 Wojska szwedzkie zajmują Kamienną Górę, Jelenią Górę i hrabstwo kłodzkie (walki o te tereny trwają do 1641 r.).

1642 Szwedzi pokonują wojska cesarskie pod Marcinowicami k. Świdnicy. Zdobywają Głogów, a następnie Nysę, Opole, Racibórz, Koźle, Namysłów.

1642-48 W toku przewlekłych walk Szwedów z siłami cesarskimi większość terytorium Śląska zostaje ponownie spustoszona. W toku całej wojny trzydziestoletniej liczba ludności Śląska spada – za przyczyną głodu, epidemii, emigracji i samych działań wojennych – z ok. 1,6 mln do ok. 1 mln.

1645 Księstwo opolsko-raciborskie uzyskuje król polski Władysław IV Waza (pod zastaw pożyczki udzielonej Habsburgom).

1648 Pokój westfalski kończy wojnę trzydziestoletnią. Habsburgowie zachowują władzę nad Śląskiem. W księstwie legnickim, brzeskim, wołowskim i oleśnickim oraz Wrocławiu wprowadza się swobodę wyznania augsburskiego, a protestanci uzyskują tam wolność kultu. Wolności takiej cesarz nie przyznaje protestantom na terytoriach pozostających pod jego bezpośrednią władzą: w księstwie wrocławskim głogowskim, jaworskim i świdnickim. Zgadza się jedynie na postawienie kilku protestanckich „kościołów pokoju”.

1651-67 Seria masowych procesów kobiet oskarżonych o czary (w Nysie, Raciborzu, Zielonej Górze, Wrocławiu).

1652 W Głogowie, Jaworze i Świdnicy powstają ewangelickie „kościoły z łaski”.

1653-54 Masowe przejmowanie świątyń protestanckich przez Kościół katolicki i usuwanie ze stanowisk duchownych protestanckich. Początki ich działalności konspiracyjnej. Przejawy oporu wobec rekatolicyzacji są brutalnie tłumione przez wojsko. Wprowadzenie szeregu nakazów administracyjnych dyskryminujących wyznania protestanckie.

1653 Śmierć Elżbiety Lukrecji, ostatniej księżnej cieszyńskiej z dynastii Piastów (ostatni książę, Fryderyk Wilhelm, jej brat zmarł w 1625 r.). Bezpośrednią władzę nad księstwem przejmują Habsburgowie.

1655 Podczas najazdu szwedzkiego król polski Jan Kazimierz Waza chroni się na Śląsku.

1666 Cesarz Leopold I wykupuje z powrotem księstwo opolsko-racibrskie (przekazane tymczasem przez Marię Ludwikę Gonzagę, żonę Jana Kazimierza, księciu d’Enghien).

1675 Umiera Jerzy Wilhelm, książę legnicko-brzeski – ostatni ze śląskich Piastów. Księstwo przejmują Habsburgowie.

1683 Przemarsz przez Śląsk wojsk polskich Jana III Sobieskiego w drodze na odsiecz oblężonego przez Turków Wiednia.

1686 W zamian za rezygnację Hohenzollernów z pretensji do księstwa karniowskiego, Legnicy, Brzegu i Wołowa, Habsburgowie przekazują im okręg Świebodzina. Książęta brandenburscy utrzymują go do roku 1694.

1691 Polski królewicz Jakub Sobieski obejmuje księstwo oławskie (jako zastaw, który dzierży do 1737 r.).

1702 Cesarz Leopold I tworzy we Wrocławiu uniwersytet

1706 Podczas wojny północnej wojska króla szwedzkiego Karola XII pojawiają się na Śląsku.

1707 Układ w Altranstädt. Cesarz Józef I zgadza się na przywrócenie na Śląsku swobód religijnych gwarantowanych pokojem westfalskim. Protestanci uzyskują m.in. zwrot 121 świątyń oraz zgodę na budowę 6 „kościołów łaski”.

1715 Śmierć zbójnika Ondraszka (Andrzeja Szebesty).

1721 Stany śląskie uznają sankcje pragmatyczną – ustawę, w myśl której następczynią nieposiadającego męskiego potomka cesarza Karola VI ma być jego córka Maria Teresa.

1738 Wydalenie ze Śląska tzw. nieuprzywilejowanych Żydów, mimo obowiązywania w Austrii „patentu tolerancyjnego”.

1740 Umiera Karol VI. Kryzys monarchii austriackiej – pomimo sankcji pragmatycznej wysuwane są z różnych stron pretensje tak do tronu cesarskiego, jak i terytoriów znajdujących się pod władzą Habsburgów. Król pruski Fryderyk II Hohenzollern postanawia dokonać zaboru Śląska.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Dziennik Zachodni / Wielki Piątek

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na bielawa.naszemiasto.pl Nasze Miasto