Kalendarium

9 maja 1945 Władze czechosłowackie na Śląsku Zaolziańskim likwidują utworzone tam polskie organy administracyjne. Represje wobec ludności polskiej na Zaolziu. Czechosłowacja aspiruje do przejęcia ziemi kłodzkiej i części Górnego Śląska (ziemi raciborskiej i głubczyckiej).

3 czerwca 1945 W powiatach przygranicznych nad Odrą i Nysą Łużycką rozpoczyna się osadnictwo wojskowe (rozkaz dowództwa LWP przewidywał, iż żołnierze mają priorytetowo otrzymać 10-hektarowe gospodarstwa rolne).

Czerwiec 1945 Konflikt polsko-czechosłowacki osiąga apogeum. Incydenty zbrojne w rejonie Chałupek i Międzylesia. Oddziały LWP zaczynają koncentrować się na Śląsku Cieszyńskim.

2 sierpnia 1945 Na konferencji zwycięskich mocarstw w Poczdamie zapadają decyzje o kształcie zachodnich granic Polski. Niemieckie terytoria na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej zostają oddane pod administracje państwa polskiego. Pozostający dotąd na nich Niemcy mają zostać wysiedleni.

13 listopada 1945 Zostaje utworzone Ministerstwo Ziem Odzyskanych.

19-25 lutego 1946 Fiasko polsko-czechosłowackich negocjacji w Pradze dotyczących przebiegu granicy.

20 czerwca 1946 Początek akcji wysiedlania Niemców ze Śląska, która objęła około 1.750 tys. osób (w tym ok. 300 tys. z Górnego Śląska).

28 kwietnia 1946 Krajowa Rada Narodowa wydaje ustawę o obywatelstwie polskim, mającą posłużyć weryfikacji narodowej ludności.

Kwiecień 1946 Czechosłowacja domaga się Wałbrzyskiego, Jeleniogórskiego, Kłodzkiego, worka żytawskiego, stacji kolejowej w Głuchołazach oraz portu w Koźlu.

3 maja 1946 W Bytomiu, Gliwicach i Rybniku odbywają się antyrządowe demonstracje. Na ulicach Wisły defiluje oddział partyzancki Narodowych Sił Zbrojnych.

10 marca 1947 W Warszawie zostaje zawarty układ o przyjaźni i pomocy wzajemnej pomiędzy Polska a Czechosłowacją. Dodatkowy protokól gwarantuje pewne prawa mniejszościom narodowym. Ukłąd nie rozstrzyga sporów granicznych, lecz faktycznie dochodzi do zaakceptowania istniejącego status quo.

30 maja 1945 Pierwsze transporty wysiedlonej (w ramach akcji „Wisła”) z południowo-wschodnich kresów Polski ludności łemkowskiej i ukraińskiej przybywają na Dolny Śląsk.

26 czerwca 1947 Utworzenie podległej bezpośrednio Kurii Rzymskiej administracji apostolskiej dla Zaolzia oraz okręgów Jawornika i Jesenika, należących dotąd do metropolii wrocławskiej.

27 czerwca 1947 Zatwierdzenia statutów organizacji polskiej mniejszości (Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego, Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej) w Czechosłowacji.

2 lipca 1947 Uchwalenie przez polski Sejm Trzyletniego Planu Odbudowy Gospodarczej.

27 lipca 1947 Górnik Wincenty Pstrowski z kopalni „Jadwiga” w Zabrzu inicjuje ruch „socjalistycznego współzawodnictwa pracy”.

27 września 1947 Konferencja przywódców europejskich partii komunistycznych w Szklarskiej Porębie.

28 czerwca 1950 Reforma administracyjna. Utworzenie województw katowickiego (będzie doń należeć powiat częstochowski z miastem Częstochowa), opolskiego, wrocławskiego i zielonogórskiego.

1 stycznia 1951 Powiat miejski Biała Krakowska zostaje włączony do województwa katowickiego. Utworzenie miasta Bielsko-Biała.

6 lipca 1950 Podpisanie w Zgorzelcu plsko-wschodnioniemieckiego układu „o wytyczeniu ustalonej i istniejącej polsko-niemieckiej granicy państwowej”.

1951-1952 Rząd polski usuwa mianowanych przez prymasa administratorów apostolskich na Ziemiach Odzyskanych, których zastępują lojalni wobec władz komunistycznych wikariusze kapitulni. Podobne kroki podjęte zostają wobec biskupstwa katowickiego.

8 marca 1953 Po śmierci Józefa Stalina Katowice zostają przemianowane na Stalinogród (wrócą do dawnej nazwy w 1956 r.).

1956 „Polski Październik” na Śląsku – największe demonstracje mają miejsce we Wrocławiu, Nowej Soli, Przemkowie, Szprotawie i Legnicy. W Jelczeńskich Zakładach Samochodowych tworzy się pierwsza na Śląsku rada robotnicza, a na uczelniach Komitety Rewolucyjne Młodzieży. Do swojej diecezji powraca biskup katowicki Stanisław Adamski i jego sufragani (Herbert Bednorz, Juliusz Bieniek), a rządy nad archidiecezją wrocławską obejmuje Bolesław Kominek.

1957 Powstanie Niemieckiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego w Wałbrzychu. W Opolu zostaje powołany do życia Instytut Śląski. Rozpoczyna nadawanie Ośrodek Telewizji Polskiej w Katowicach.

13 czerwca 1958 Podpisanie polsko-czechosłowackiego układu o przebiegu granicy państwowej. Zostaje ona jedynie minimalnie skorygowana w rejonie Karkonoszy i Gór Izerskich.

1960 Po odkryciu złóż miedzi w rejonie Lubina (1957) rozpoczyna się ich eksploatacja. Powstanie Zagłębia Miedziowego.

1962 Podczas Drugiego Soboru Watykańskiego Papież Jan XXIII wypowiada się na temat polskich ziem zachodnich „po wiekach odzyskanych” (w soborze uczestniczą polscy biskupi z tych terenów). Zaczyna pracę kopalnia węgla brunatnego „Turów II” – największa kopalnia odkrywkowa w Polsce.

1967 Papież Paweł VI podnosi biskupstwo opolskie do rangi archidiecezji, a biskupów z Ziem Odzyskanych mianuje administratorami apostolskimi z uprawnieniami wikariuszy.

Marzec 1968 Strajki i wiece studenckie we Wrocławiu (13-16 marca). Także we Wrocławiu oraz w Katowicach organizowane odgórnie manifestacje przeciwko „siłom antysocjalistycznym i syjonistycznym”.

21 sierpnia 1968 Interwencja zbrojna państw Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, w której biorą udział m.in. stacjonujące na Śląsku oddziały Armii Radzieckiej i jednostki Śląskiego Okręgu Wojskowego LWP.

1 października 1968 Inauguracja Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

7 grudnia 1970 W układzie normalizującym wzajemne stosunki pomiędzy Polską a Republiką Federalną Niemiec zostaje potwierdzony ustalony na konferencji poczdamskiej przebieg zachodniej granicy Polski. Ponadto obydwie strony stwierdzają, iż nie mają ani nie będą wysuwać w przyszłości żadnych roszczeń terytorialnych wobec siebie.

20 grudnia 1970 W wyniku VII Plenum KC PZPR pierwszym sekretarzem partii zostaje Edward Gierek, dotąd I sekretarz KW PZPR w Katowicach.

1971 Oddanie do użytku Hali Widowiskowo-Sportowej „Spodek” w Katowicach (największy tego rodzaju obiekt w Polsce). W Trzebnicy pierwsza w Europie udana operacja przyszycia amputowanej ręki.

1972 Otwarcie Fabryki Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej. Rozpoczęcie budowy Huty Katowice.

28 czerwca 1972 Papież Paweł VI bulla „Episcoporum Poloniae” ostatecznie zatwierdza diecezje utworzone po II wojnie światowej na ziemiach zachodnich Polski.

1 czerwca 1975 Reforma administracyjna. Ziemie Śląska wchodzą odtąd w skład 11 województw: bielsko-bialskiego, katowickiego, częstochowskiego, opolskiego, wrocławskiego, legnickiego, zielonogórskiego, jeleniogórskiego, wałbrzyskiego, kaliskiego, leszczyńskiego. Likwidacja powiatów.

Czerwiec 1976 W strajkach na tle podwyżek cen ogłoszonych przez rząd uczestniczą także robotnicy kilku zakładów wrocławskich. Na Śląsku odbywają się również organizowane przez władze wiece potępiające te wystąpienia.

13 grudnia 1977 We Wrocławiu powstaje opozycyjny Studencki Komitet Solidarności.

23 lutego 1978 W Katowicach zostaje założony Komitet Wolnych Związków Zawodowych.

Lipiec 1980 Strajki w kilkunastu zakładach pracy we Wrocławiu i Świdnicy.

Sierpień 1980 „Polski Sierpień” ogarnia także Śląsk. Powstają liczne Międzyzakładowe Komitety Strajkowe, domagające się spełnienia 21 postulatów strajkujących z Wybrzeża.

26 sierpnia 1980 Strajk powszechny we Wrocławiu.

27 sierpnia 1980 Strajk w Zagłębiu Miedziowym.

28 sierpnia Strajki rozszerzają się na Górny Śląsk, gdzie stają m.in. kopalnia „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu (jako pierwsza), Huta Katowice, fabryki samochodów w Tychach i Bielsku Białej.

31 sierpnia 1980 Po zawarciu porozumienia strajkujących w Gdańsku z władzami Międzyzakładowe Komitety Strajkowe zaczynają przekształcać się w Komitety Założycielskie Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych.

3 września 1980 Komitet strajkowy w Jastrzębiu podpisuje porozumienie z delegacją rządową – koniec strajków na Śląsku.

17 września 1980 Utworzenie NSZZ „Solidarność” (wśród lokalnych struktur związku będą m.in. Region Śląsko-Dąbrowski i Region Dolnośląski).

13 grudnia 1981 Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego wprowadza w Polsce stan wojenny.

16 grudnia 1981 Tragedia w katowickiej kopalni Wujek – podczas szturmu milicji (oddziałów ZOMO) i wojska na okupowany przez górników zakład dochodzi do użycia broni, w efekcie czego ginie 9 osób, a kilkadziesiąt odnosi rany. Również inne protesty na Śląsku zostają spacyfikowane (Huta Katowice – 23 grudnia). Jako ostatni (28 grudnia) kapitulują górnicy kopalni „Piast” w Tychach.

13 czerwca 1982 We Wrocławiu odbywa się pierwsza demonstracja „Solidarności Walczącej”.

31 sierpnia 1982 50-tysięczna demonstracja we Wrocławiu w rocznicę porozumień sierpniowych. Podczas demonstracji w Lubinie 3 osoby zostają zastrzelone przez milicję.

20-21 czerwca 1982 Pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski. Odwiedza m.in. Katowice, Wrocław i Górę Św. Anny.

5 listopada 1985 W Klinice Kardiochirurgii Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu zostaje przeprowadzony pierwszy w Polsce udany przeszczep serca.

15 sierpnia 1988 Nowa, wielka fala strajków na Śląsku i Wybrzeżu (jako pierwsi zastrajkowali górnicy jastrzębskiej kopalni „Manifest Lipcowy”. W efekcie dochodzi do zapoczątkowania dialogu pomiędzy władzami a opozycją, a w następstwie ponownego zalegalizowania NSZZZ „Solidarność” i obrad „Okrągłego Stołu”.