Mury przeciwko armatom

Broń palna i wielkie, manewrujące jednostki piechoty zmieniały świat. Zmieniały również oblicza wojny. Coraz większą rolę zaczęły grać twierdze - potężne zespoły umocnień, wyposażone w wielką siłę ognia. Stosunkowo niewielkie garnizony były w stanie związać walką
na długie miesiące przeważające siły przeciwnika.

Na Śląsku istniało osiem twierdz, wszystkie budowane według nowoczesnej koncepcji Maro Rene de Montalemberta. Jego teoria opierała się na prostym założeniu: to artyleria zdobywa twierdze i przed artylerią trzeba ich bronić.

Dobrze zaplanowana i zbudowana twierdza zawsze miała przewagę ogniową nad wojskami nieprzyjaciela. Zrezygnowano z typowych bastionów. Działa ustawiano w wielopiętrowych kazamatach. Mury twierdzy miały wprost ziać ogniem.

Opierając się na takich założeniach zaczęto budować twierdzę w Srebrnej Górze. Pierwszy projekt wykonał włoski inż. Pinto, ale nie został on przyjęty. Kolejny wykonał w 1764 r. płk. Regeden. Na podstawie tego projektu i pod jego kierunkiem w latach 1765-77 zostały zrealizowane ogromne budowle obronne, obejmujące znaczny obszar Gór Sowich, Bardzkich i Przedgórza Sudeckiego. Główna twierdza, złożona z donżonu i otaczających go fortów, baterii, bastionów oraz innych dzieł obronnych, została założona na czterech wzniesieniach głównego grzbietu Gór Sowich: Warownej Górze, Chochole Małym, Chochole Dużym i Stawnej. Natomiast na Ostrogu w Górach Bardzkich, po drugiej stronie Przełęczy Srebrnej, powstało samodzielne dzieło obronne w postaci potężnego fortu. Oprócz tych fortyfikacji na Przedgórzu Sudeckim i w Górach Bardzkich, poczynając od Barda poprzez Masyw Grochowej założono pierścień zewnętrzny, złożony z różnej wielkości fortów przesłonowych. W drugą stronę podobny łańcuch poprowadzono w kierunku Kłodzka, aby zapewnić łączność z tamtejszą twierdzą.

Zaczęto od budowy fortyfikacji zamykających przełęcz Srebrną. Całość prac pochłonęła kolosalne wydatki zamknięte kwotą 1.668.000 talarów. W szczytowym okresie pracowało przy obiektach twierdzy 4000 ludzi. Do prac zatrudniono okoliczną ludność, a na obszarze otaczającym twierdzę wprowadzono wojskowy rygor. Stąd wzięło się określenie "dopust srebrnogórski". Po zakończenie budowy twierdzy uzbrojono ją i obsadzono garnizonem liczącym 137 oficerów i 2386 żołnierzy.
Prawdziwy chrzest bojowy srebrnogórska i kłodzka twierdza przeszły w czasie wojen napoleońskich. Obie opierały się wojskom napoleońskim praktycznie aż do zawarcia pokoju w Tylży. Srebrna Góra zyskała dzięki temu przydomek "Śląskiego Gibraltaru", często przywoływany w XIX-wiecznej literaturze.

Warto zobaczyć: