Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Podsumowano projekt Bardzo Młoda Kultura

ip
Bardzo Młoda Kultura jest ogólnopolskim programem Narodowego Centrum Kultury, którego celem strategicznym jest wzmacnianie roli edukacji kulturowej poprzez pobudzenie i wykorzystanie edukacyjnego potencjału kultury we wszystkich regionach Polski. Obejmuje on część praktyczną realizacji zadań kulturalnych, w której Ośrodek Kultury i Sztuki (operator programu) przekazał wyłonionym w drodze konkursu trzyosobowym zespołom grant w wysokości 10 tys. zł. Przeprowadzono diagnozę działań zrealizowanych w ramach Bardzo Młodej Kultury.

Co mówią ankiety?
Jakie wnioski wysunęli realizatorzy projektu? Zostały one sformułowane na podstawie przeprowadzonej ankiety. W badaniu wzięło udział 945 respondentów, 515 osób wypełniło ankietę. Podsumowanie projektu oparto także na badaniach wizualnych, wywiadach z uczestnikami projektu oraz wywiadach z dyrektorami domków kultury z regionu współpracującymi z Ośrodkiem Kultury i Sztuki. Okazuje się, że wśród formy uczestnictwa w kulturze mieszkańców dominują imprezy masowe. Jeżeli już mieszkańcy korzystają z oferty kulturalnej, to najczęściej wybierają imprezy masowe. Są to imprezy muzyczne lub festyny. W 2014 roku prawie 62% badanych uczestniczyło w imprezach masowych muzycznych czy festynach. Na drugim miejscu jest chodzenie do kina (51%). Jedynie 25% w ciągu roku uczestniczyło w zajęciach domów kultury, a niecałe 20% zaangażowało się amatorsko w tworzenie, przetwarzanie filmów, obrazów.

Znaczną barierą w rozwoju edukacji kulturowej jest podejście samorządów do prowadzonych przez nich instytucji kultury. Lokalne instytucje kultury traktowane są często jako narzędzia promocji lokalnych samorządów, zostają im zlecane zadania przekraczające ich kompetencje i zakresy działań (oprócz promocji także działania w obszarze sportu, turystyki). Jak to ujmuje jeden z dyrektorów: „Jak nie ma w mieście pomysłu kto ma to zrobić, to wrzuca się to domowi kultury, nie patrząc na nasze możliwości, cele statutowe”. To podejście łączy się często z przeświadczeniem, że „kultura ma się utrzymać”, czyli że działania kulturalne i artystyczne prowadzone przez lokalne instytucje kultury powinny w najlepszym wypadku przynosić zyski (organizacja koncertów, wystawianie spektakli), a w najgorszym wypadku powinna nie generować kosztów. Z powyższym problemem wiąże się bariera związana z finansowaniem edukacji kulturowej ze środków publicznych.

Otwarci na sugestie
Zgromadzone w diagnozie dane pokazują, że jest to jedna z podstawowych bolączek lokalnych instytucji zajmujących się kulturą. Często wskazywano, że ten stan rzeczy jest efektem niewłaściwego i niedostatecznego finansowania kultury przez instytucje państwowe bądź samorządowe, nieprzejrzystości konkursów, traktowania potrzeb kulturalnych jako mało istotnych przez decydentów. Diagnoza pokazuje proces przekształcania się instytucji kultury. Dyrektorzy domów kultury wskazują na dążenie do prowadzenia działań lokalnych na zasadzie partnerstwa z mieszkańcami, odnoszenia się do ich potrzeb, otwartości na sugestie. Widzą potrzebę autentycznego dialogu z mieszkańcami, tak by z jednej strony nie stracić tych mieszkańców, a z drugiej strony, żeby działania kulturalne bazowały i odnosiły się do lokalnego kontekstu. Lokalne instytucje kultury wydają się bardzo dobrze zakorzenione w lokalnych społecznościach. Prowadzący je dyrektorzy to w większości wypadków animatorzy o długoletnim stażu, często wywodzącym się z amatorskiego ruchu artystycznego. Można powiedzieć, że widać zróżnicowanie kompetencji i doświadczenia pomiędzy kadrą kierowniczą a instruktorami i animatorami. Wydaje się, że zaproponowany w ramach programu Bardzo Młoda Kultura sposób traktowania edukacji kulturowej jako mechanizmu inkluzywnego i nastawionego również na rozwiązywanie problemów społecznych w wielu wypadkach nie jest tożsamy z dość często formułowanym przez badanych oczekiwaniem, że edukacja kulturowa powinna być nośnikiem wysokiej jakości oferty artystycznej. Zasadniczym odbiorcą tak zdefiniowanej edukacji kulturowej jest przede wszystkim młody człowiek. Badani podkreślali często trudność w dotarciu do tej grupy – ze względu na fakt, że m.in. szkoła nie daje im kompetencji do odbioru oferty kulturalnej, że ta oferta postrzegana jest przez nich jako mało atrakcyjna. W dotychczas prowadzonych badaniach podkreślano bardzo mocno konieczność zintensyfikowania działań edukacyjnych w stosunku do młodzieży. Wczesne kształtowanie nawyków kulturalnych stanowi bowiem o poziomie zainteresowania kulturą w dorosłym życiu. Często jednak znaczące niedobory w szkolnej edukacji kulturalnej powodują niedostateczne przygotowanie do odbioru kultury młodych ludzi. Stąd olbrzymie znaczenie w systemie edukacji kulturowej młodzieży przypada placówkom oświatowym, a tym samym kadrze pedagogicznej. Podkreślano, że dla powszechnej edukacji kulturowej dzieci i młodzieży szczególnie ważny jest poziom kompetencji kulturalnej całej kadry nauczycielskiej, niezależne od specjalności i prowadzonych przedmiotów. Grupą, która tradycyjnie jest obecna jako odbiorcy edukacji kulturowej są seniorzy. Jednak w odniesieniu do tej grupy odbiorców również następuje zmiana. Stają się oni coraz aktywniejsi. Ponadto, także ze względów demograficznych ta grupa rośnie i w kolejnych latach będzie się rozrastała. Jest to specyficzny odbiorca – często dobrze wykształcony, posiadający dużo czasu wolnego, gotowy często ponosić koszty aktywności kulturowej. Jednocześnie to odbiorca, dla którego popularne formy realizacji edukacji kulturowej takie jak zajęcia artystyczne czy z innej strony festiwale lub imprezy masowe nie są do końca adekwatne.

Edukacja kulturalna
Jeżeli chodzi o formy jakie przybiera realizacja edukacji kulturowej w województwie dolnośląskim, to można stwierdzić, że dominuje nauka (61%), kultura fizyczna (59%). Wydaje się, że taki wynik jest pochodną faktu, że dominują wśród respondentów przedstawiciele szkół. Kolejne bardzo wysokie wskazania to muzyka (54%) oraz tradycja, pamięć, dziedzictwo niematerialne (52%). Badania jakościowe wskazują natomiast na obecność takich obszarów jak teatr, muzyka w regionie. Szczególnie teatr oraz szeroko rozumiana działalność sceniczna jest, przynajmniej jeżeli popatrzeć na skalę działań dolnośląskich ośrodków kultury, znakiem rozpoznawczym regionu. Ograniczeniem w realizacji edukacji kulturowej jest brak lub ograniczona forma diagnozowania lokalnych potrzeb. Badani dyrektorzy mówią wprost, że albo na diagnozę nie mają czasu albo kompetencji i/lub środków. Logika projektów, grantów, ograniczenia finansowe, nacisk na eventy i festyny powoduje ograniczenie działań długofalowych w obszarze edukacji kulturowej – w wyniku których wykształca się świadomego i krytycznego odbiorcy oraz kształtuje nawyk korzystania z kultury. Pozytywnym przykładem miejscowości gdzie przez lata zbudowano grupę stałych odbiorców oferty kulturalnej (głównie teatru, muzyki) jest m.in. Wałbrzych, Jelenia Góra, Kłodzko. Barierą wpływająca na poziom i zakres współpracy pomiędzy lokalnymi instytucjami kultury i oświaty są funkcjonujące modele działania. W uproszczeniu można powiedzieć, że domy kultury otwierają się kiedy zamyka się szkoła.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Filip Chajzer o MBTM

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na bielawa.naszemiasto.pl Nasze Miasto