Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Atrakcje turystyczne w Nowej Rudzie. Góry Sowie, górnicy, piękna architektura i pyszna kawa

Dawid Sarysz
Dawid Sarysz
Ratusz na noworudzkim rynku
Ratusz na noworudzkim rynku Tomasz Proszek
Miasto, które jest położone w powiecie kłodzkim w województwie dolnośląskim, to miejsce niezwykłe. Pełne historii, tradycji, ciekawych zakątków, wspaniałej przedwojennej architektury, pięknych plenerów otaczających je Gór Sowich, smaków. Onegdaj miasto górnicze zbrukane potem ciężkiej pracy. Dzisiaj można dostrzec echa tamtej przeszłości, lecz Nowa Ruda pięknieje i zmienia się z roku na rok. Każdy, kto odwiedza to pogórnicze miasto, na pewno zatrzyma wiele wspomnień i chętnie będzie tutaj wracać. Przekonajcie się, czym może was zaskoczyć ten region!

Spis treści

Trochę historii Nowej Rudy

Nowa Ruda to niezwykłe miasto powstałe w dolinie rzeki Włodzicy i jej dopływów. Usytuowane jest pomiędzy pięknymi Górami Sowimi a Wzgórzami Włodzickimi. Chętni zobaczyć jak najwięcej atrakcji w Kotlinie Kłodzkiej, powinni zawitać również tu. Nową Rudę założono na linii szlaków handlowych prowadzących z dzisiejszych Czech do Śląska. Rozwój pierwszej osady miał miejsce za panowania Przemysła Ottokara II (1253-1278), króla czeskiego. Pierwsza, historyczna wzmianka o grodzie nad Włodzicą pochodzi z roku 1337 i zapisana jest w najstarszej księdze fundacji miejskiej Kłodzka.

Nowa Ruda przed wojną nosiła nazwę Neurode czyli Nowa Poręba. Mylnie sądzi się, że obecna nazwa miasta wywodzi się z kopalni rud, górnictwa. To raczej miejsce nowo wyrąbanego lasu, o czym świadczy herb Nowej Rudy w którym widzimy pień ściętego drzewa.

W miasteczku rozwinęło się sukiennictwo i tkactwo jak również szewstwo. Dzięki temu w roku 1404 nadano statut cechowy miejscowym szewcom, a w 1416 r. sukiennikom. Najazdy husytów (1427-1429) doprowadziły do zniszczenia miasta. Pierwsza wzmianka o istnieniu kopalni węgla kamiennego na terenie dzisiejszej Nowej Rudy pochodzi z 1434 roku.

W 1742 roku Ziemia Kłodzka, a wraz z nią Nowa Ruda została zakupiona od króla Czech przez władcę pruskiego. Następnie to noworudzcy Stillfriedowie wzięli we władanie niemal 1/3 obszaru kłodczyzny. W 1810 roku noworudzkie ziemie przeszły w ręce rodziny von Magnis, pozostając ich własnością do roku 1945 .

Od roku 1855 Nowa Ruda była siedzibą powiatu, obejmującego dwie miejscowości (Nową Rudę i Radków) oraz 37 wsi. Ożywienie gospodarcze, które nastąpiło w II połowie XIX wieku było związane przede wszystkim z rozwojem przemysłu włókienniczego. Jednakże to górnictwo węgla kamiennego nabierało coraz większego znaczenia. Powstawały kolejne kopalnie:

  • "Ruben" w Nowej Rudzie,
  • "Johann Babtista" w Słupcu,
  • "Rudolph" w Przygórzu
  • i "Wenzeslaus" w Ludwikowicach.

Z wielowiekową historią Nowej Rudy związane są legendy i prawdziwe historie, niejednokrotnie mrożące krew w żyłach. Wiele z nich możecie poznać z książek noworudzianina Marka Cybulskiego: „Nowa Ruda Neurode Tajemnice, zagadki, historia cz. 1” oraz „Nowa Ruda Neurode Tajemnice, zagadki, historia cz. 2”.

W roku 1879, kiedy to Nowa Ruda należała już do II Rzeszy Niemieckiej, wybudowano do linię kolejową łączącą Kłodzko i Nową Rudę a potem również Wałbrzych. Kilka lat później doszło do najtragiczniejszego w dziejach miasta pożaru. 23 maja 1884 r. ogromny pożar strawił część budynków w rynku oraz kościół parafialny.

Działania I wojny światowej szczęśliwie ominęły Nową Rudę, jednak wielu mieszkańców, zaciągniętych do armii niemieckiej, straciło w niej życie. Miasto po wojnie odczuło kryzys gospodarczy. Na skutek niemieckiej reformy administracyjnej Nowa Ruda utraciła w 1932 r. status miasta powiatowego. Kiedy Adolf Hitler doszedł do władzy w Niemczech, ruch narodowosocjalistyczny zaczął wkraczać również w życie tego miasta, o czym świadczą archiwalne fotografie z powiewającymi flagami ze swastykami również w samym noworudzkim rynku.

W 1937 roku świętowano 600-lecie istnienia miasta, wydając m.in. kronikę Nowej Rudy, której autorem był prof. Joseph Wittig.

II wojna światowa, podobnie jak poprzednia, nie objęła swoimi działaniami wojennymi miasta. Jednak wówczas miała miejsce największa katastrofa górnicza w kopalniach noworudzkich. W kopalni "Ruben" zginęło 187 górników.

Kopalnia w Nowej Rudzie i górnicze tradycje regionu

Górnicze początki w Nowej Rudzie mają niemal 600 lat tradycji, rozwoju nie tylko samego miasta ale i okolicznych miejscowości, wydarzeń tragicznych i bogactwa właścicieli o czym świadczą zamki i pałace rozsiane po okolicy.

Jak już zostało wspomniane, kopalnia Nowa Ruda nosiła nazwę ,,Ruben''.

Muzeum Dawnej Kopalni w Nowej Rudzie. Warto je odwiedzić

Najwięcej informacji i pamiątek czasów wydobycia "czarnego złota" w Nowej Rudzie i okolicy możemy poznać w Muzeum Dawnej Kopalni w Nowej Rudzie.

Zwiedzanie tej kopalni dzieli się na dwie części – muzealną i podziemną. Na każdej z 4 sal wystawowych turyści zapoznają się z inną tematyką dotyczącą kopalni.

Pierwsza sala dotyczy samego węgla. Tutaj poznamy proces powstawania węgla, dowiemy się o jego właściwościach oraz zobaczymy jego różne rodzaje. Wśród wielu eksponatów znajdują się tutaj autentyczne odciski paproci, skrzypów i widłaków sprzed 300 milionów lat.

Druga sala dotyczy historii górnictwa. W niej dowiemy się jak rozwijało się górnictwo w Nowej Rudzie oraz poznamy bliżej górnicze tradycje, takie jak Barbórka czy Karczma Piwna. Wśród eksponatów zobaczymy:

  • mundury,
  • hełmy,
  • szpady,
  • lampy,
  • kordziki,
  • laski,
  • kufle
  • i wiele innych.

W kolejnej sali Muzeum Dawnej Kopalni w Nowej Rudzie turyści dowiedzą się, dlaczego noworudzka kopalnia była jedną z najniebezpieczniejszych kopalń w Europie, na czym polegało ogromne zagrożenie związane z dwutlenkiem węgla i w jakich warunkach pracowali górnicy. Na tej sali zobaczymy różne rodzaje aparatów tlenowych oraz wiele górniczych sprzętów.

Ostatnia sala w części muzealnej to dyspozytornia, zwana "sercem kopalni". Oryginalny sprzęt, odtwarzane dźwięki komend dyspozytora dadzą nam wrażenie, jakbyśmy sami czuwali nad bezpieczeństwem górników pod ziemią. Po sprawdzeniu komunikatów i map turyści mogą udają się pod ziemię.

W drodze do podziemi zobaczymy wieżę szybową i wentylatory. W samej kopalni możemy zobaczyć to miejsce jakby wciąż było uruchomione, jakby przed chwilą wyszli z niej górnicy. Hałas maszyn i narzędzi, ciemność, trud ciasnych i niskich korytarzy, podmuchy nawiewów i inne podziemne atrakcje doświadczą nas na tyle aby choć trochę zrozumieć jak ciężką, niebezpieczną jest praca górnika. Pozostawione w tym miejscu sprzęty górnikach nadal działają:

  • przenośnik,
  • kombajn,
  • młot pneumatyczny
  • czy lutnia wentylacyjna.

Wzdłuż trasy specjalnie przygotowane ekspozycje przedstawiają pracę górników, koni czy dzieci.

Niecodzienną atrakcją kopalni w Nowej Rudzie jest duch Skarbnik, który nadal tam mieszka i straszy oraz bawi odwiedzających. Na koniec podróży wyjeżdżamy się z kopalni prawdziwą, kolejką górniczą. Noworudzka podziemna trasa turystyczna skrywa wiele tajemnic! Muzeum Dawnej Kopalni w Nowej Rudzie znajduje się przy ul. ul. Obozowej 4.

Cennik biletów w Muzeum Dawnej Kopalni w Nowej Rudzie

  • Bilet normalny - 30 zł
  • Bilet ulgowy - 22 zł (ulgowy bilet przysługuje dzieciom od lat 4, uczniom, studentom, rencistom, emerytom i osobom niepełnosprawnym)
  • Bilet grupowy - 20 zł/os (minimalna wielkość grupy zaczyna się od 25 osób (wskazana rezerwacja grupy)).

Dzieci do lat 4 wstęp do Muzeum Dawnej Kopalni w Nowej Rudzie mają gratis.

W cenie biletu:

  • opieka przewodnika,
  • zwiedzanie sal wystawowych,
  • zwiedzanie podziemi,
  • przejazd kolejką podziemną.

Nie wymaga wcześniejszej rezerwacji. Zwiedzanie nawet przy minimum 1 osobie.

Muzeum oferuje bardzo bogate sklepy z licznymi pamiątkami, oraz gastronomię (karczma górnicza).

Na miejscu, po wcześniejszej rezerwacji, realizowane są specjalne programy zwiedzania i atrakcji dla grup (Gryfni gwarkowie, Witaj przygodo, Zabawa w agenta, Mikołaj w kopalni, Górnik i ja, Grilowanie).

W cenie biletu również jest możliwość zwiedzania mieszkania z czasów PRL-u.

Muzeum Dawnej Kopalni w Nowej Rudzie w Internecie: kopalnia-muzeum.pl

Polecamy również: Żywy relikt tradycji górniczych w Nowej Rudzie

Jak dojechać do Muzeum Dawnej Kopalni w Nowej Rudzie? Mapa dojazdu

Sławni noworudzianie. Kto stąd pochodzi?

Nowa Ruda może pochwalić się listą popularnych osób pochodzących z tego miasta lub z nim bezpośrednio związanych:

  • noblistka i pisarka Olga Tokarczuk,
  • aktorzy Robert Więckiewicz i Krzysztof Tyniec,
  • piosenkarka Edyta Geppert,
  • sportowiec Dorota Nowak-Idzi (pięcioboistka; 23-krotna medalistka mistrzostw świata i 12-krotna mistrzostw Europy, uczestniczka Olimpiady w Sydney w 2000 roku, 5-krotna mistrzyni Polski).

Wśród przedwojennych znanych osobistości Neurode należy wymienić Franza Eckerta (muzyka, kompozytora m.in. hymnu Japoni) oraz kronikarza Josepha Wittiga, którego dom rodzinny jako dzisiaj Muzeum Pamięci można zwiedzać.

Mosty i wiadukty Nowej Rudy i okolic

Górzyste ukształtowanie terenu zmusiło przedwojennych projektantów linii kolejowej do wybudowania licznych w Nowej Rudzie i okolicy mostów i wiaduktów wysoko wznoszących się nad dolinami. Trasa kolejowa z Kłodzka do Wałbrzych (lub rzecz jasna na odwrót) to jedna z najpiękniejszych, malowniczych i widokowych tras na Dolnym Śląsku.

O XIX wiecznym przeklętym Czarnym Moście w Nowej Rudzie przeczytasz tutaj:

Nowa Ruda - rynek i ratusz

Dzisiejszy budynek ratusza jest trzecim z kolei w tym miejscu. Zbudowany, w 1884 roku, w stylu biedermeier, został następnie powiększony w latach1892-1894. Powiększono go wówczas poprzez podniesienie dachu oraz dodanie ozdób (okienne szczyty, portal i wykusze). W 1756 roku, w północno - zachodnim narożniku ratusza postawiono fontannę z barokową figurą Św. Floriana.

Budynek noworudzkiego ratusza jest jednym z najładniejszych w Polsce. To monumentalna i reprezentacyjna budowla. Onegdaj, wokół niego budowano kramy kupieckie oraz sukiennice. Wewnątrz Ratusza znajdują się gablotki z odciskiem jaszczurki (Dateosaurus macrourus), żyjącej na tutejszym terenie w erze paleozoicznej (na długo przed znanymi nam dinozaurami). W ratuszu mieści się obecnie Urząd Miejski w Nowej Rudzie oraz siedziba organizacji pozarządowych. Noworudzki ratusz to ciekawa architektonicznie i zabytkowa budowla, dzięki czemu wpisano ją do rejestru zabytków.

Noworudzki rynek z ratuszem
Ratusz na noworudzkim rynkuTomasz Proszek

Będąc w rynku łatwo dostrzeżemy odrestaurowaną fontannę z pomnikiem św. Jana Chrzciciela, która znajduje się obok siedziby władz Nowej Rudy. Pomnik jest wykonany z brązu w 1909 r., przedstawia scenę chrztu Chrystusa przez św. Jana Chrzciciela. Warto wspomnieć, że okalająca pomnik fontanna została wykuta ze strzelińskiego granitu.

Nowa Ruda. Rynek. Św. Jan Chrzciciel
Fontanna z figurą św. Jana Chrzciciela w noworudzkim rynkuTomasz Proszek

Noworudzki rynek i ratusz na mapie

Zamek Stillfriedów

Zamek Stillfriedów to bardzo ważny punkt na mapie zabytków kulturowych Nowej Rudy, pomimo faktu, że właściciel niestety nie udostępnia obiektu turystom. Zamek Stillfriedów to dawna rezydencja baronów von Stillfried – był kilkukrotnie przebudowywany, w tym gruntownie w latach 1700-1730.

W 1731 roku rozebrano zamkową wieżę i ponownie prowadzono przebudowę obiektu. Ostatnia przebudowa miała miejsce w 1796 roku. Wyburzono wówczas przedzamcze, a do budynku zamkowego dobudowano dwukondygnacyjną salę reprezentacyjną z ozdobną fasadą oraz rozbudowano skrzydło północne. Okazały czteroskrzydłowy budynek z wewnętrznym dziedzińcem i pięcioosiowym portykiem zwieńczonym balustradą wznosi się na krawędzi skarpy tzw. górnego miasta i od strony południowo - zachodniej zamyka, wraz z dawnym placem przedzamcza, noworudzki rynek. Zamek jest własnością prywatną.

Noworudzki Zamek Stillfriedów na mapie

Kościół św. Mikołaja w Nowej Rudzie

Kościół parafialny zbudowany w latach 1885-1890 jest przykładem sakralnego neogotyku jako jednego z piękniejszych na Dolnym Śląsku. Przed kościołem znajduje się drewniany krzyż, który ocalał z pożaru w 1884r.

Nowa Ruda. Kościół św. Mikołaja
Wnętrze kościoła św. MikołajaTomasz Proszek

Domy tkaczy (ul. Nadrzeczna)

Znajdują się przy ul. Nadrzecznej, przykrywając swymi sklepionymi podcieniami obecny ciąg pieszy. Zbudowane na przełomie XVII i XVIII wieku. Pierwotnie były drewniane, przebudowane z końcem XIX wieku, nadają miastu niesamowitego uroku.

Nowa Ruda. Domy Tkaczy
Zabytkowe Domy tkaczy nad Włodzicą w nocyTomasz Proszek

Kaplica loretańska w Nowej Rudzie

Przy cmentarzu komunalnym znajduje się kapliczka zwana "loretańską", która poświęcona została w 1768 r. Przed noworudzką kaplicą loretańską w latach 1773 - 1841 powstał zespół rzeźb przedstawiających scenę modlitwy z Ogrodu Oliwnego: Chrystus na Krzyżu, Matka Boska, św. Józef, a poniżej modlący się Jezus w Ogrójcu i 3 rzeźby śpiących apostołów. Kaplica jako jedna z 20 polskich tego typu budowli, będących pozostałością po rozwijającym się od XVII wieku kulcie loretańskim została uwzględniona i oznaczona w ogólnopolskim szlaku kaplic loretańskich.

Góra św. Anny - Nowa Ruda

Góry Sowie towarzyszą Nowej Rudzie od zawsze. Wieże widokowe na górze św. Anny i Wszystkich Świętych to doskonałe miejsca do podziwiania panoram nie tylko tego pasma górskiego. ZA DARMO! Liczne szlaki piesze i rowerowe, jazda konna, przejażdżki quadami i samochodami terenowymi, atrakcje zimowe białego szaleństwa i pozostałości poniemieckie tajemniczego projektu Riese to tylko nieliczne atrakcje w Nowej Rudzie i najbliższej okolicy.

Wieża widokowa na Górze św. Anny
Góra Anny uważana jest za jeden z lepszych punktów widokowych. W 1882 r. wzniesiono tutaj pawilon, a przy nim drewnianą platformę o wysokości 5 m., z której był widok na okolice. W 1906 r. pomost ten z konieczności pomniejszono. Wtedy pojawił się pomysł budowy murowanej wieży widokowej.

W 1911 r. zbudowano i oddano do użytku wysoką na 14 m wieżę z czerwonego piaskowca, na planie czworokąta. 5.10.2014 roku, po dokonanej modernizacji, ponownie oddana do użytku.

Wieża widokowa na górze św. Anny
Góra świętej Anny w Nowej Rudzie. Wieża widokowaTomasz Proszek

Na górze tej znajduje się kaplica św. Anny, w której znajduje się drewniana figurka św. Anny Samotrzeciej z 1495 r. W okresie letnim kaplica jest miejscem ożywionego kultu religijnego. Góra św. Anny zbudowana jest głównie z czerwonego piaskowca, który był niegdyś wydobywany w kamieniołomach usytuowanych na zboczach góry stąd też dawna jej nazwa - Czerwony Wierch. Do dziś na terenie miasta znajdują się liczne ślady popularności czerwonego kamienia jako materiału budowlanego. Z niego właśnie powstały całe budynki, fundamenty, zdobnicze detale architektoniczne czy też mury oporowe.

Wieża widokowa na Górze Wszystkich Świętych

To najwyższe wzniesienie w granicach miasta Nowa Ruda (648 m n.p.m.). O atrakcyjności turystycznej wzniesienia decyduje obecność na szczycie Góry Wszystkich Świętych kamiennej wieży widokowej zwieńczonej galeryjką, z której podziwiać można piękne panoramy Sudetów Wschodnich i Środkowych. Nieco niżej, w odległości około 400 m, znajduje się bardzo dobrze utrzymane Sanktuarium p.w. Matki Boskiej Bolesnej z ołtarzem polowym.

Nowa Ruda. Góra Wszystkich Świętych
Wieża widokowa na górze Wszystkich Świętych nocąTomasz Proszek

Polecamy również przeczytać o Zespole Pieśni i Tańca "Nowa Ruda"

Gdzie zjeść w Nowej Rudzie?

Biała Lokomotywa
Wśród licznych drobnych gastronomii, barów i niewielu restauracji na szczególną uwagę zasługuje kultowa kawiarnia "Biała Lokomotywa" mistrza kawy Leszka Kopcio, który sam woli określenie siebie jako "kaworób". Kawa na różne, niesamowite sposoby. Niebanalna, przenosząca nas w inny świat. Desery, lody własnej produkcji. Słodka chwila pełna kawowych aromatów.

Doskonałe miejsce na złapanie oddechu i podróż w artystyczną wizję i duszę gospodarza. Nie otrzymasz tutaj menu ani cennika. W krótkiej rozmowie gospodarz pozna Twoje potrzeby i otrzymasz na pewno coś, co zachwyca, zdumiewa, rozjaśnia szary dzień i rozpromienia uśmiech na twarzy.

Biała Lokomotywa znajduje się blisko noworudzkiego rynku na ul. Podjazdowej 8. Czynna jest 7 dni w tygodniu od godz. 10.00 (w poniedziałki od 11.00) do godz. 19.00.

Biała Lokomotywa w Internecie: bialalokomotywa.nowaruda.pl

Jak dojechać do kawiarni "Biała Lokomotywa" w Nowej Rudzie?

Kawiarnia "Dobra Nowina" Olgi Tokarczuk - Nowa Ruda
Polska noblistka Olga Tokarczuk związana jest w Nową Rudą od lat. Na terenie gminy wiejskiej Nowa Ruda posiada swój dom a w mieście, w samym rynku, stosunkowo niedawno założyła swoją literacką kawiarnię pod nazwą "Dobra Nowina".

Kawiarnia Dobra Nowina w Internecie
facebook.com/Dobra-Nowina-102296718229000/

Jungle Bistro & Pub w dzielnicy Słupiec
Jungle Bistro & Pub w dzielnicy Słupiec to nowe, unikalne miejsce z wyśmienitymi burgerami. Odwiedź ich na portalu społecznościowym pod adresem facebook.com/Jungle-Bistro-Pub-109950590529046/

Zobacz galerię zdjęć z Nowej Rudy wybitnego noworudzkiego fotografa Tomasza Proszka

Ratusz na noworudzkim rynku

Atrakcje turystyczne w Nowej Rudzie. Góry Sowie, górnicy, pi...

Przeczytaj również:

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wideo

Materiał oryginalny: Atrakcje turystyczne w Nowej Rudzie. Góry Sowie, górnicy, piękna architektura i pyszna kawa - Kłodzko Nasze Miasto

Wróć na bielawa.naszemiasto.pl Nasze Miasto